Wiosna to w nadleśnictwach czas intensywnych prac odnowieniowych. Leśnicy muszą spieszyć się z sadzeniem, żeby zdążyć przed rozpoczęciem okresu wegetacyjnego. W Nadleśnictwie Bytów ze względu na huraganową klęskę, która miała miejsce w 2017 roku, powierzchnia odnowień jest bardzo duża. Dodatkowo w tym roku pogoda spłatała leśnikom figla. Zalegający śnieg, a także zamarznięta ziemia długo uniemożliwiały rozpoczęcie sadzenia. Porównując,
w 2020 roku prace odnowieniowe ruszyły już w styczniu. W bieżącym roku sadzenie rozpoczęło się dopiero pod koniec marca.

Jedną z najważniejszych zasad gospodarki leśnej jest zapewnienie trwałości utrzymania lasu, a także ciągłości i zrównoważonego użytkowania wszystkich jego funkcji. Wszelkie powierzchnie, na których z różnych przyczyn (klęski, planowe cięcia itp.) zniknął drzewostan muszą zostać odnowione. Zgodnie z zapisami ustawy o lasach leśnicy mają na to 5 lat.

W większości odnowienia są wykonywane poprzez sadzenie. Bardzo istotny jest w tym wypadku czynnik ludzki. Staranne i sumienne wykonywanie swojej pracy przez sadzących jest niezwykle ważne i stanowi jeden z istotniejszych elementów wpływających na sukces odnowieniowy. Należy zwracać uwagę na odpowiednie parametry dołka lub szpary. Nie można dopuścić do przesuszenie się korzeni, czy ich zawinięcia, splątania. Po zasypaniu sadzonki, gleba musi być dokładnie udeptana.

Jednym z innych sposobów odnowień w Nadleśnictwie Bytów są siewy na uprawach leśnych. Wykorzystuje się w tym celu specjalny siewnik, zaczepiony do ciągnika. W nadleśnictwie praktykuje się odnawianie siewem głównie sosny zwyczajnej.

Przy sprzyjających warunkach, odnowienie lasu może również nastąpić w sposób naturalny. Wymaga to uprzednio przygotowanej gleby oraz oczywiście odpowiedniego urodzaju nasion. Dojrzałe drzewa pozostawiane na odnawianej powierzchni jako nasienniki lub rosnące wokół uprawy rozsypują swoje nasiona, które następnie wysiewa na uprawę wiatr. Leśnicy szczególne dbają o takie powierzchnie.

Dla każdej nowo zakładanej uprawy leśnej powstają specjalne szkice odnowieniowe, w których leśnicy planują, jak w danym miejscu będzie wyglądał przyszły drzewostan. Określa się tu między innymi gatunki wysadzanych sadzonek, ich ilość, więźbę, a także lokalizację. Składy gatunkowe upraw są dostosowywane do panujących w danym miejscu warunków siedliskowych. Leśnicy przykładają ogromną wagę do tego rodzaju prac. Jakość prowadzonych odnowień jest niezmiernie ważna dla powstającego drzewostanu.

W 2021 roku Nadleśnictwo Bytów ma do odnowienia prawie 600 ha lasu. Dla porównania jest to wielkość odpowiadająca 785 boiskom do piłki nożnej. Około 100 ha odnawianych jest siewem, a 30 ha naturalnie. Pozostała część powierzchni jest wprowadzana sztucznie, poprzez sadzenie.

Obecny rok jest przedostatnim etapem odnowienia terenów pohuraganowych. Łączna powierzchnia klęski to ponad 2000 ha. Do końca 2020 roku odnowiliśmy już ponad 1200 ha. W obecnym roku na terenach poklęskowych wprowadzimy kolejne pokolenie lasu na powierzchni około 450 ha (stanowi to około 80% tegorocznych odnowień). Część terenów poklęskowych w ubiegłych latach została również przygotowana pod odnowienie naturalne.

W tegorocznym sadzeniu lasu wykorzystanych zostanie około 4 miliony sadzonek – pochodzących głównie ze szkółki leśnej Nadleśnictwa Bytów, zlokalizowanej w Jutrzence. Część sadzonek przygotowywanych jest również przez szkółkę leśną w Nadleśnictwie Czarne Człuchowskie. Szkółka Nadleśnictwo Bytów zapewnia również sadzonki lokalnym właścicielom lasów prywatnych oraz innym nadleśnictwom.

Do odnowień wykorzystywane są główne gatunki lasotwórcze takie jak sosna zwyczajna, brzoza, świerk pospolity, dąb bezszypułkowy, dąb szypułkowy, modrzew, buk. Na uprawach nie zabraknie również szerokiej gamy gatunków biocenotycznych m.in. takich jak czereśnia ptasia, lipa, jabłoń, czy grusza. Biocenotyki są ważnym elementem leśnego ekosystemu. Pozytywnie wpływają na glebę, stanowią bazę pokarmową dla zwierzyny. Ich zalet można byłoby wymieniać wiele.

Podsumowując, prace odnowieniowe są niezwykle trudne i pracochłonne. Dobrze posadzona uprawa w przyszłości obdaruje nas pięknie szumiącym leciwym drzewostanem. Co prawda, po drodze leśników będzie czekało jeszcze wiele wyzwań – młode pokolenie lasu musi być starannie pielęgnowane, chronione… ale to już temat na kolejną opowieść o leśnych pracach.

Autor tekstu: Justyna Czaban-Jereczek

Autorzy zdjęć: Maciej Wrona, Krzysztof Rudnik, Justyna Czaban-Jereczek